Sporen van sporen

Na de Eerste Wereldoorlog werd het front en het dorp Wijtschate opgekuist. Dit resulteerde in verschillende straten tot een ophogingslaag van een halve meter die vol zit met vondsten uit de Eerste Wereldoorlog. Deze vondsten hebben vaak een grote museale waarde. Zo kwam in 2017 tijdens de grond- en rioleringswerken in Wijtschate  een volledig Decauville-wagonnetje aan het licht. Het wagonnetje is 1m45 breed, 89 cm diep en 89 cm hoog. Het is afkomstig van een smalspoor en werd voornamelijk gebruikt voor transport van munitie of goederen tot dicht bij het front.

Stellingenoorlog in een boog rond het Duits bolwerk Wijtschate

In oktober 1914 kwam de heuvelrug van Mesen-Wijtschate volledig in Duitse handen. Terwijl rond Ieper de Eerste Slag om Ieper (21 oktober – 22 november 1914) onverminderd verder ging, stabiliseerde de frontlijn zich in en rond Wijtschate. Met deze heuvelrug hadden de Duitse troepen een belangrijk observatiepunt in handen vanwaar ze de geallieerde bewegingen rond Ieper uitstekend in de gaten konden houden.

Op 14, 15 en 16 december 1914 vonden enkele Franse pogingen plaats om Wijtschate te veroveren, maar de aanvallen leverden geen terreinwinst op. Het oprukkende Duitse leger was hier wel tot stilstand gebracht. Het was het begin van een stellingenoorlog, waarbij de linies voor drie jaar min of meer gehandhaafd bleven. Wijtschate lag in de Duitse sector, in de achterhoede van de eerste linie die zich een kleine 2 km westelijk in een boog rond het dorp en het verderop gelegen Mesen slingerde. Het dorpscentrum werd ingericht als een verdedigingsbolwerk.

Van dit bolwerk werden tijdens de rioleringswerken verschillende sporen teruggevonden: Een tunnel in de Ieperstraat en in de Hospicestraat ging het om loopgraven, een bunker en trappen naar een ondergrondse dug-out.

Decauville-wagon

Het wagonnetje (toebehorend tot de geallieerden)heeft een houten chassis. De laadbak is eveneens van naaldhout en bestaat uit een bodem en zijkanten uit planken die in ijzeren hoekprofielen vastzitten met bouten. De 4 gietijzeren wielen, met de 2 ijzeren assen zijn op het chassis gezet met bouten.

Aangezien de conservatie van waterverzadigd archeologisch hout in combinatie met metaal een van de moeilijkste disciplines is binnen de restauratie werd het erfgoeddepot DEPOTYZE betrokken om de conservatie te bekijken. Hout blijft namelijk uitsluitend bewaard in een extreem droge of volledig natte en zuurstofarme omgeving. Waterverzadigd hout ziet er bedrieglijk stabiel uit. Bij archeologisch hout zijn de cellulose en de lignine soms zo sterk aangetast dat het hout alleen maar zijn vorm houdt door het water dat aanwezig is in de cellen. Eens dit water weg is stort de houtstructuur als het ware in. Een ander risico vormen schimmels waaraan het hout ten prooi kan vallen. 

Zo werd er ter plaatse een eerste opschoning uitgevoerd, waarna het wagonnetje terug ingepakt werd met zwarte PE-folie om uitdroging van het hout tegen te gaan. Al is het door de omvang van het object moeilijk om het helemaal lucht en dampdicht af te dekken.

De “best practice” bij het bergen van houten archeologische vondsten is om het namelijk steeds te bewaren onder de zelfde omstandigheden waarin het gevonden werd. In dit geval: nat, donker en koud. Bij de keuze van de meest geschikte conservatiemethode werd rekening gehouden met de grootte van het object, de combinatie van hout en metaal en het beschikbare budget. Hiervoor werd ook het advies van Monumentenwacht West-Vlaanderen ingewonnen. Uiteindelijk werd er met de Gemeente Heuvelland besloten om het geheel te behandelen tegen schimmels en gecontroleerd te laten uitdrogen in het erfgoeddepot.

Allen daarheen

Vanaf 9 april kan je de verschillende vondsten die zijn opgedoken tijdens de rioleringswerken bekijken in een overzichtstentoonstelling in het vroegere sociaal huis te Wijtschate.

Interesse?

Ter voorbereiding van de overzichtstentoonstelling hebben we nog enkele enthousiaste helpende handen nodig die graag hun handen vuil maken aan het helpen opschonen van  WO I stukken. Contacteer ons op depotyze@co7.be

I.s.m. de Gemeente Heuvelland

BRON: Onroerend Erfgoed - Greatwar.be