Louise verlaat het depot

Het Yper Museum bezit maar liefst 90 werken van de Ieperse kunstenaar Louise De Hem. Enkele werken hangen in de vaste opstelling van het museum, maar de meerderheid wordt bewaard in het depot van de Ieperse musea, het Erfgoeddepot DEPOTYZE. Speciaal voor de tentoonstelling ‘LOUISE/EDITH. Op handen gedragen’ kregen verschillende werken een opfrisbeurt en verhuisden ze naar de Koninklijke Zaal van het Yper Museum.

Louise De Hem

Louise De Hem wordt op 10 december 1866 geboren in de Boterstraat in Ieper. Het is haar schoonbroer, Théodore Ceriez, die haar de eerste beginselen van de schilderkunst bijbrengt. Hij is kunstenaar en directeur van de Academie in Ieper. Al in 1885 stelt Louise De Hem een eerste werk tentoon: ‘De Oesters’. Twee jaar later, in 1887, trekt ze naar Parijs om haar opleiding te vervolledigen. Ze krijgt hiervoor ondersteuning van zowel de stad Ieper als de provincie West-Vlaanderen. Ze studeert aan enkele privéscholen, aangezien het officieel kunstonderwijs niet openstaat voor vrouwen op dat moment.

In 1892 zit de opleiding van Louise De Hem erop en keert ze terug naar Ieper. Hier start ze haar carrière als portrettist. Ze deelt een atelier met Théodore Ceriez in de Boterstraat. De Ieperse bourgeoisie laat zich maar wat graag door haar portretteren. Louise De Hem maakt carrière en neemt deel aan veel salons. De salons zijn de plek waar je als kunstenaar naamsbekendheid opbouwt. Een jury maakt de selectie van de getoonde werken,  critici geven hun mening en het publiek bezoekt de salons in grote getalen. In 1900 wint ze de gouden medaille op het Salon van de Women’s International Art Club in Londen. In 1904 wint ze met haar werk ‘De Japanse pop’ een gouden medaille op het Salon des Artistes Français, het belangrijkste salon op dat moment.

In 1904 sterft Ceriez en Louise wordt de enige kostwinner in het gezin van drie vrouwen. Eén jaar later verhuist ze, samen met haar moeder en haar zus, naar Brussel. In Vorst betrekken ze een prachtige art-nouveau woonhuis met atelier. Enkele jaren later, in 1908, huwt ze met ingenieur Frédéric Lebbe, ook een Ieperling die in Brussel woont. In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Louise blijft in bezet Brussel en treedt in 1918 niet opnieuw toe tot de kunstmarkt. Uiteindelijk overlijdt Louise De Hem op 22 november 1922 in Vorst op 56-jarige leeftijd.

De drie zusterportretten

In de tentoonstelling hangen drie werken uit de collectie van de Ieperse godshuizen. Het zijn portretten van de oversten van de godshuizen, machtige liefdadigheidsinstellingen aan het einde van de 19^de eeuw. Zij bestellen bij Louise De Hem hun officieel portret. We maken kennis met juffrouw Spruytte, overste van het Sint-Jansgodshuis, juffrouw Ghesquiere, overste van het godshuis Belle, en juffrouw Degryse overste van het O.L. Vrouwgasthuis. De drie olieverfschilderijen zijn gemaakt rond 1900. Op dat moment is Louise De Hem op het toppunt van haar carrière: ze wint verschillende prijzen op internationale salons en is populair als portrettist, ook bij de kloosterzusters.

De drie vrouwen zijn afgebeeld tegen een neutrale achtergrond en dragen hun kloosteruniform: een zwart gewaad, met witte kap. Twee van de drie uniformen zijn versierd met hermelijnen mouwen, een warm en vooral kostbaar materiaal. Ze tonen duidelijk de sociale status van de vrouwen. In het depot bewaren we eveneens hermelijnen mouwen uit de collectie van de godshuizen. Ook de stoel waarop juffrouw Spruytte zit, wordt in het depot bewaard.

Louise De Hem maakte eveneens de officiële portretten van de Ieperse burgemeesters Arthur de Volsberghe en René Colaert. Deze laatste mocht ze twee jaar later opnieuw portretten, nu in zijn rol als senator. Deze drie werken van politieke machthebbers zijn eveneens te bewonderen in de tentoonstelling en hangen recht tegenover de kloosteroversten. Een bewuste keuze van onze curatoren: de drie vrouwen zijn als het ware de vrouwelijke tegenhangers van de burgemeesters.

Verhuisbeweging

Al deze schilderijen en pastels verhuizen van het erfgoeddepot naar het museum is geen sinecure. Vooral de pasteltekeningen zijn heel gevoelig aan schokken, de pastelkrijtdeeltjes liggen immers los op het papier. Daarom worden deze werken vlak vervoerd. De schilderijen kunnen dan wel weer rechtop vervoerd worden. Hier moet er vooral gelet worden op het beschermen van de hoeken van de kaders. Ook is het belangrijk dat er op gelet wordt dat er niets de beeldzijde van het doek kan beschadigen. Elke manipulatie van een object kan schade veroorzaken.

Wie de werken wil bekijken, kan nog tot 12 maart in het Yper Museum terecht voor de tentoonstelling ‘LOUISE/EDITH. Op handen gedragen’. Daarna verhuizen de werken weer naar het erfgoeddepot om in ideale condities te bewaren voor de toekomst.

LOUISE/EDITH. Op handen gedragen loopt nog t.e.m. 12 maart 2023 in de Koninklijke Zaal van het Yper Museum. Meer info en tickets op www.ypermuseum.be.

(Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten)

© Yper Museum